Emeklilik yaşı (EYT) ile çalışanlara ilişkin düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi TBMM Genel Kurulu’nda onaylandı. Türkiye’nin malzemesi haline geldi.
Yaş haddi nedeniyle yüz binlerce kişinin uzun süredir beklediği düzenleme teklifi, Genel Kurul’da AKP, CHP, HDP, MHP ve İYİ Parti’den 395 milletvekilinin oybirliğiyle kabul edildi.
Tanıtılan yenilikler
Kanuna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olup, kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl olan sigortalılık süresini dolduranlar emekli olabilecekler. Emekli olabilmek için işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün arasında değişen prim gün şartının da yerine getirilmesi gerekmektedir.
EYT’den yararlanan özel şube çalışanlarının eski iş yerlerine dönmeleri için 10 günlük başvuru süresi AKP ve MHP’nin önerisiyle 30 güne çıkarıldı.
İlk kez yaşlılık nedeniyle işten ayrılma bildirimi veya emeklilik talebinde bulunanların, işten ayrıldıkları tarihten itibaren 30 gün içinde son özel şube işyerinde sosyal güvenlik takviye primine tabi olarak çalışmaya başlamaları halinde, sosyal işe giriş tarihinden itibaren teminat esası uygulanır. Patron priminin 5 puanını vuran bedel Hazine tarafından karşılanacak.
Üyesi oldukları kamu kurum ve kuruluşları, il özel idareleri ve belediyeler ile bunların bağlı ortaklıkları ve mahalli idare birliklerinde işe alınan işçiler ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip şirketlerde müştereken veya ayrı ayrı işçi statüsüne geçenler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları; Aylık, yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanmaları halinde, istihdam edildikleri kamu kurum ve kuruluşları veya şirketler tarafından iş sözleşmelerinin feshedilmesini öngören düzenlemeler de yürürlükten kaldırılacak.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Uzun süredir üzerinde çalıştığımız 24 yıllık EYT sorunu artık çözüldü. İşçilerimize hayırlı olsun!” söz konusu.
2 milyon 250 bin kişi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık ayı sonunda EYT üyelerine ilişkin düzenlemenin yapılacağını kamuoyuna duyurdu. Erdoğan, söz konusu düzenleme ile yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olma hakkına sahip olacağını belirtti.
En son emeklilik yaşı şartı ne zaman kaldırıldı?
1991’de emekli olmak için üç şart vardı. Kadınlar için 20 yıl sigortalılık, 5.525 gün prim ödemesi ve en az 55 yaş; Erkekler için 25 yıl sigortalı, 5.600 gün prim ödemeli ve en az 60 yaş. Ancak o yıl yapılan seçimlerde dönemin Hakikat Yolu Partisi (DYP) Genel Başkanı Süleyman Demirel, emeklilikte yaş kuralının kaldırılacağının sözünü verdi. Bunu 1992’de başbakan olarak yaptı.
EYT ile ilgili 8 Eylül 1999’da ne oldu?
Demirel’in attığı bu adım, sigortalılık süresi dikkate alındığında kadınların 38, erkeklerin ise 43 yaşında emekli olabilmesini sağladı. Yıllar geçtikçe misyona çeşitli yetkiler geldi ve düzenleme tartışma konusu oldu. Bu nedenle sosyal güvenlik sisteminin büyük bir kayba uğradığından bahsedildi. Nihayet 8 Eylül 1999’da Bülent Ecevit liderliğindeki üçlü koalisyon, emeklilik koşullarını yeni bir madde ile güncelledi. Sigortalılık ve prim günlerine ek olarak kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş sınırı getirildi.
EYT’ler nasıl ortaya çıktı?
1999’daki bu düzenlemenin ardından 1992 ile 1999 ortaları arasında işe alınanlar tartışma konusu oldu. 1992 yılında kanun önünde iş hayatına atılanlar 20-25 yıl sonra emekli olacaklarını düşünürken 1999 yılında çıkan yeni kanunla mağdur olduklarını söylediler. bir merkeze gelip organize oldular. 2015 yılında Emeklilikte Yaşayanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ni kurdular.
Muhalefet ve iktidar ne dedi?
EYT mensupları kamuoyuna görünür hale gelmiş ve siyasi partilerin ilgisi buralara çevrilmiştir. 2018 yılında CHP ve ÂLÂ Partisi, sorunun çözümü için TBMM’ye kanun teklifi sunmuş ancak hükümet bunları reddetmişti. Muhalefet bunu gündemde tutmaya devam ederken, Cumhurbaşkanı Erdoğan 2019’da EYT’nin ülke ekonomisinin çöküşüne doğru bir adım olduğunu ve seçim kaybetseler bile bu işe bulaşmayacaklarını söyledi.
EYT’nin bütçeye yükü nedir?
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati geçen ay yaptığı açıklamada, “EYT’nin bütçeye maliyetini bu yıl için 255 milyar lira olarak hesapladık, kasada hazır. Buna Kredi Garanti Fonu kefaletleri dahil değil.”
Erdoğan, düzenlemeyi duyuran konuşmasında, “Sistemin devamlılığına zarar vermemek ve ülke ekonomisine yük bindirmemek adına böyle bir düzenlemeyi uzun süredir beklemiyorduk” ifadelerini kullandı. düzenlemenin devletin fedakarlığıyla gerçekleştiğini söyledi.
Reuters’in ekonomistlerin hesaplamalarıyla ortaya koyduğu tablo, EYT’nin halka yıllık 150 milyar liralık maaş bütçesi maliyeti getireceğine işaret etti. Bunun dışında tek seferlik kıdem tazminatlarının 300 milyar lirayı bulacağı öngörülüyordu.
DW,ANKA/CÖ,BB,JD
